Arnold Mindell, twórca psychologii zorientowanej na proces uważa, że w każdym z nas toczy się pewien proces - ani dobry, ani zły, po prostu właściwy dla nas przez sam fakt, że właśnie nam się przydarza. Jest on zgodny z pewnym wzorcem, z naszym osobistym mitem, którego przeważnie nie jesteśmy świadomi. Mindell proponuje różne sposoby docierania do tego wzorca poprzez informacje poddawane nam przez nasze śniące ciało (zjawisko to zostało pokrótce objaśnione w artykule "Śniące ciało w astrologii", Zodiak nr 3/94). Wydaje się, że indywidualny horoskop może być jedną z dróg poznania własnego mitu, jeszcze jedną formą obecności śniącego ciała w naszym życiu. Także horoskop Arnolda Mindella jest odbiciem procesu, który stanowi istotę jego prac teoretycznych i terapeutycznych.

Arnold Mindell, 1.01.1940, 0:03 Nowy Jork

(Rysunek wykonano w programie Astro-World for Windows 2.1)

Przyjrzyjmy się 10 domowi tego horoskopu, który określa to, co w astrologii nazywamy celem życia lub karierą zawodową. Pluton w tym domu mówi o wielkiej sile, pomocnej w realizowaniu ambicji zawodowych i głębokim wglądzie we własne możliwości. Oznaczać może zawód fizyka (zanim został psychologiem, Mindell ukończył fizykę), ale także terapeuty zainteresowanego transformacją i regeneracją dokonującą się w najgłębszych rejonach psychiki. Wierzchołek 10 domu leży w znaku Raka, co sugerowałoby, że fizyka, zwłaszcza teoretyczna, nie wyczerpie energii Plutona, znajdującego się w tym domu. Należy tu wykorzystać także typowe dla znaku Raka, podległego Księżycowi, ogromne wyczucie, intuicję wrażliwość, opiekuńczość. Rzeczywiście, cała terapia wynikająca z koncepcji Mindella opiera się na tych cechach, terapeuta musi przede wszystkim czuć, co dzieje się w jego relacji z klientem, musi być odbiorcą świadomych i nieświadomych bodźców i elastycznie na nie reagować. W związku z tym terapia ta sprawia wrażenie księżycowo zmiennej, dostosowującej się do procesu klienta. Ciekawe, że jednym ze sposobów docierania do śniącego ciała okazuje się amplifikacja, czyli wzmacnianie sygnałów cielesnych tak, aby czuć je mocniej - znak Raka wyczula na sygnały ledwie dostrzegalne. Wpływ tego znaku na kształt teorii Mindella przejawia się też w tym, że osobistych wzorców losu poszukuje on w historii, w naszych najwcześniejszych wspomnieniach, ponieważ zapowiadają one proces, zgodnie z którym może rozwijać się nasz związek z kimś albo całe nasze życie. Podobne, archetypowe wzorce ludzkich zachowań odnajduje Mindell w mitach, legendach i baśniach różnych kultur - w tym, co znajduje się "u korzeni", u początków naszych losów jako ludzkości.

Księżyc znajduje się w horoskopie Mindella w znaku Panny, związanym ze zdrowiem i pracą, w której terapeuta skromnie towarzyszy klientowi i niczego mu nie narzuca. Nie jest kimś, kto "wie lepiej". Przeciwnie, uważa, że wie o procesie klienta mniej niż on, szanuje więc jego interpretacje i decyzje. Zadaniem terapeuty jest znaleźć i zaproponować mu takie metody pracy, na które się on zgodzi i żywo na nie zareaguje. Często terapia zaczyna się od pracy nad symptomami chorób fizycznych, które również kojarzą się ze znakiem Panny. Ponadto Księżyc w takim położeniu pozwala podchodzić w sposób praktyczny nawet do emocji. Ludzie z Księżycem w żywiole ziemi potrafią bardzo skutecznie podtrzymywać innych w trudnych sytuacjach. Wpływ znaku Panny widać również w tym, że Mindell nazywa swoją psychologię "nauką naturalną".

W 6 domu, związanym z tym znakiem, znajduje się Mars w koniunkcji z Jowiszem, co oznacza pracę, w którą wkłada się mnóstwo energii i w której podejmuje się śmiałe, radykalne, a nawet ryzykowne przedsięwzięcia. Koniunkcja taka występuje w horoskopach wojowników, odważnych reformatorów - cała teoria śniącego ciała jest wielkim wyzwaniem dla psychoterapii, podważa wiele jej utartych zasad i otwiera przed nią nowe, ogromne możliwości. Opozycje, idące z tego domu do Księżyca i Neptuna w 12 domu potwierdzają, że Mindell usilnie poszukuje własnej drogi życiowej i że poszukiwania te w dużym stopniu wywołane są wrażliwością na cierpienia innych, zwłaszcza te, których źródła są ukryte, niejasne i trudne do zidentyfikowania. Koniunkcja Księżyca i Neptuna w tym domu to w zasadzie najwyższa wrażliwość, empatia i współczucie, a także coś w rodzaju niełatwego do zaspokojenia wewnętrznego głodu, niepokój, który nie pozwala zadowolić się małym. To także, dosłownie, śniące ciało, jeśli przyjąć, według terminologii Junga, że Księżyc jest indywidualnym cieniem, odwrotną stroną naszego ego, a Neptun to wszelkie nasze fantazje, wyobrażenia, wizje, sny, ujawniające to, co w umyśle najbardziej intuicyjne i tajemnicze.

Silny Neptun, znajdujący się we własnym domu, musi się też wyrażać poprzez potrzebę rozwoju duchowego - Mindell pisze więc o ścieżce śniącego ciała, drodze indywiduacji i przemiany polegającej na świadomym włączaniu w życie tego, co w swoim języku symptomów i snów podpowiada nam śniące ciało. Wymaga to otwarcia się na wszystko, co w nas nieznane i nieoczekiwane, ale też niezbędne, jeśli chcemy żyć w pełni. Neptuniczne jest również to, że Mindell potrafi pracować z ludźmi w stanie śpiączki, z umierającymi, uzależnionymi od narkotyków, cierpiącymi na trudne do zdiagnozowania dolegliwości fizyczne i psychiczne. Uważa, że wszyscy i w każdej chwili zdolni są podążać za swoimi procesami. Śniące ciało daje nam wgląd w ten plan egzystencji, gdzie przebywamy w swoich snach - ale też cała koncepcja śniącego ciała prawdopodobnie bierze początek z tego właśnie miejsca. Trzeba zauważyć, że dwunastodomowy Księżyc i Neptun są w trygonie do Urana w 8 domu, a domy 12 i 8 nazywa się niekiedy karmicznymi. Stąd mogą płynąć wspaniałe duchowe inspiracje, pochodzące spoza świadomie znanych nam wymiarów czy też obecnej naszej inkarnacji. Energia Urana może tutaj oznaczać - psychologiczną pracę nad transformacją osobowości, w wyniku której odkrywają się całkowicie nowe sposoby zachowania się. Praca ta może przebiegać w sposób niekonwencjonalny i wzmacniać w człowieku cechy uraniczne: niepowtarzalną indywidualność, niezależność, tolerancję - tak właśnie dzieje się w terapii Mindella.

Należy przypomnieć, że Urana określa się też jako wyższą oktawę Merkurego, od którego w horoskopie Mindella rozładowuje się półkrzyż: Merkury jest w kwadraturze do Marsa oraz do koniunkcji Księżyca z Neptunem. Mindell bardzo dużo pisze o "duchu Merkuriuszu", który według jego słów "stanowi źródło życia, śmierci i uzdrowienia". Jest "duchem zmian", duchem uwięzionym przez wymagania cywilizacyjne w butelkach naszych ciał (jak duch z butelki w baśni braci Grimm), jest tym, co domaga się w nas uwolnienia. Mindell uważa, że w snach pojawia się on jako stary, mądry człowiek - można więc myśleć o nim także jak o Uranie, który według Junga jest archetypowym Starym Mędrcem, guru. Na ścieżce śniącego ciała możliwe jest spotkanie z tym duchem.

Merkury w horoskopie Mindella znajduje się w 3 domu, w znaku Strzelca, charakteryzuje więc jego umysł jako niezależny, ciekawy wszystkiego, trudny do utrzymania w ryzach. Energia umysłowa jest wielka, w kwadraturze Merkurego z Marsem może być bardzo wojownicza, natomiast kwadratura Księżyca i Merkurego może narażać z jednej strony na silny krytycyzm, a z drugiej - przysparzać żarliwych zwolenników. Ułatwia utrzymanie racjonalnego dystansu wobec emocji i umożliwia przyglądanie się sprawom z wielu różnych punktów widzenia. Półkrzyż ten rozładowuje się w 9 domu, co oznacza dla Mindella dużo podróży zagranicznych i publikacji znanych na całym świecie. Przy takim położeniu Merkurego - tym bardziej, że jest on w trygonie do Saturna w 7 domu - można być poważnym nauczycielem duchowym i/albo odpowiedzialnym, profesjonalnym doradcą. W 3 domu znajduje się też Słońce w znaku Koziorożca, dodając wszystkim działaniom Mindella konsekwencji, stanowczości, wytrwałości i czyniąc jego teorię w wysokim stopniu użyteczną w praktyce.

7 dom - jako dom relacji, partnerstwa, współpracy - i znak Wagi na Ascendencie pozwalają Mindellowi pracować nie tylko z pojedynczymi osobami, ale i z małżeństwami, rodzinami, ludźmi pozostającymi ze sobą w najróżniejszych relacjach. W książce, którą poświęcił tym sprawom, omawia m.in. nieświadomą strukturę komunikacji w związkach między ludźmi i typowe procesy zachodzące w tych relacjach. Zajmuje się też w podobnym kontekście samą relacją klient-terapeuta. Ascendent w Wadze dodaje mu przy tym bezstronności, a własna wewnętrzna równowaga ułatwia pracę nad rozwiązywaniem konfliktów innych ludzi. W znaku Wagi jest również Północny Węzeł Księżycowy, co podkreśla znaczenie harmonijnego zintegrowania wszystkich elementów psychiki w życiu i w teorii Mindella.

Dzięki opozycji Saturna do tego Węzła i kwadraturom Plutona do Saturna i do Węzła, tworzy się w horoskopie kolejny półkrzyż, w którym Pluton, planeta najważniejsza dla celu życia Mindella, rozładowuje się w 4 domu, domu Raka - przez co cechy Raka znowu nabierają znaczenia. Oznacza to, że plutoniczne transformacje dotyczą spraw fundamentalnych, podstaw osobowości. Wenus w tym domu, w znaku Wodnika i w opozycji do Plutona, może wskazywać, że jest to proces ukierunkowany na relacje uczuciowe między ludźmi, a praca terapeutyczna może dotyczyć zarówno procesów indywidualnych, jak i grupowych.

Pluton w kwadraturze do Saturna pokazuje, że w całej tej pracy obecny jest element pełnego respektu podporządkowania się losowi nawet wtedy, gdy stawia on człowiekowi trudne wymagania. Mindell pisze: "Cokolwiek się ludziom przydarza, zdaje się właściwe ich przeznaczeniu, ich Tao, podróży na Ziemi [...]. Moim głównym celem jest odsłonięcie tego ludzkiego procesu i pójście za nim [...]". Taka postawa zbliża człowieka do pełnej świadomości, co często umożliwia mu przebudzenie się do nowego życia.

Pluton, w terminologii jungowskiej nazywany archetypem Cienia, wprowadza też w tematykę ostateczną. Wiadomo, że tam, gdzie śmierć, obecne jest także odrodzenie, które możliwe jest dzięki ujawnieniu nieznanych, plutonicznych, regeneracyjnych sił w człowieku. Proces ten może odbywać się na wielką skalę: Mindell namawia nas również do rozpoznawania globalnego śniącego ciała tworzącego cały otaczający nas świat. "Cierpimy w ten sam sposób, w jaki cierpi cały świat", pisze. "Nasze sny są snami świata przepuszczonymi przez naszą osobowość i mówiącymi specjalnie do nas". Nie sposób ostro oddzielić świata zewnętrznego od wewnętrznego, dlatego "wojownicy duchowi" na ścieżce śniącego ciała - wszyscy, którzy chcą osiągnąć pełnię własnego życia - mogą wpływać na rozwiązywanie problemów światowych, ponieważ "zmienianie siebie, nawet w niewielkim stopniu, zmienić może cały świat" - tym stwierdzeniem Mindell tworzy początki psychologii planetarnej.

W krótkim artykule niemożliwe jest omówienie wszystkich paraleli między horoskopem Mindella a jego teorią. Dzięki Słońcu w Koziorożcu i przewadze żywiołu ziemi jest to - przy całym plutonicznym rozmachu i neptuniczno-księżycowym rodowodzie śniącego ciała - teoria starannie dopracowana w szczegółach i znajdująca rzeczywiste zastosowanie w praktyce terapeutycznej. Ponadto, dzięki Ascendentowi w Wadze, niezwykle subtelnym wpływom koniunkcji Księżyca i Neptuna oraz opozycji Wenus i Plutona jest to teoria bardzo humanitarna i piękna, a terapia oparta na niej ma wszystkie znamiona sztuki.

Krystyna Sakowicz

Książki Mindella dostępne w języku polskim:

Wyd. Pusty Obłok, 1991 , Jacek Santorski, Agencja Wydawnicza, 1992 Wyd. Rebirthing, 1993 Wyd. Nuit Magique, 1994 , Wyd. Medium, 1995 , Wyd. Nuit Magique, 1995  

---

Copyright 1993-1998 Stella